Czy pozostałości z procesu produkcyjnego to odpady czy może produkty uboczne?

Na początek wyjaśnijmy sobie różnice pomiędzy odpadem a produktem ubocznym. Ustawa o odpadach definiuje produkt uboczny jako przedmiot lub substancję, które powstają w procesie produkcyjnym i których podstawowym celem nie jest ich produkcja. Produktem ubocznym może być przedmiot lub substancje, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

1. dalsze wykorzystywanie przedmiotu lub substancji jest pewne,
2. przedmiot lub substancja mogą być wykorzystywane bezpośrednio bez dalszego przetwarzania, innego niż normalna praktyka przemysłowa,
3. dany przedmiot lub substancja są produkowane jako integralna część procesu produkcyjnego,
4. dana substancja lub przedmiot spełniają wszystkie istotne wymagania, w tym prawne, w zakresie produktu, ochrony środowiska oraz życia i zdrowia ludzi, dla określonego wykorzystania tych substancji lub przedmiotów i wykorzystanie takie nie doprowadzi do ogólnych negatywnych oddziaływań na środowisko, życie lub zdrowie ludzi.

Ważne jest, aby wszystkie powyższe warunki spełnione były łącznie, wtedy możliwe będzie uznanie danego przedmiotu lub substancji za produkt uboczny.

Natomiast odpadem jest każda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany.

To, czy przedmioty lub substancje należy zaliczyć jako produkty uboczne, czy jako odpady, zależy od indywidulanej oceny przedsiębiorcy. W zakładach ten sam przedmiot lub substancja może zostać uznany za odpad, w innych za produkt uboczny. Przy ustaleniu, czy dana substancja stanowić będzie odpad, czy też produkt uboczny, warto posłużyć się następującymi pytaniami:

• Czy zamierzone wykorzystanie materiału jest pewne?
• Jeśli nie to: materiał jest odpadem.
• Jeśli tak to: czy materiał został wyprodukowany celowo?
• Jeśli tak to: materiał jest więc produktem, a nie pozostałością poprocesową.
• Jeśli nie to: materiał jest pozostałością procesową. W związku z tym czy materiał jest gotowy do wykorzystania bez dalszego przetwarzania?
• Jeśli nie to: materiał jest odpadem.
• Jeśli tak to: czy materiał jest produkowany jako integralna część procesu produkcyjnego?
• Jeśli nie to: materiał jest odpadem
• Jeśli tak to: materiał uznawany jest za produkt uboczny.

Podmiot, który wytwarza produkty uboczne, powinien przedłożyć do marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce prowadzenia wytwarzania zgłoszenie uznania danej substancji lub przedmiotu za produkt uboczny. Do zgłoszenia należy dołączyć dowody potwierdzenie spełnienie powyższej określonych warunków.

Wytwarzane na ciągu technologicznym odpady mogą być zawracane do tego samego procesu, w którym zostały wytworzone, jest to tak zwany recykling wewnętrzny. W takim przypadku nie mamy do czynienia z wytwarzaniem odpadów oraz niepotrzebne jest uzyskanie zezwolenia na przetwarzanie odpadów. Powyższa działalność nie podlega przepisom ustawy o odpadach. Jedynie we wnioskach o decyzje sektorowe należy opisać procesy technologiczne w taki sposób, aby wynikały z nich kierunki przepływów mas odpadów i surowców w instalacjach, z zaznaczeniem, który ze strumieni jest zawracany i w całości ponownie wykorzystany do produkcji.

Jednak należy zaznaczyć, że kiedy to tego samego procesu przyjmuje się te same odpady, ale dostarczane z zewnątrz, to w tym przypadku konieczne jest uzyskanie zezwolenia na przetwarzanie odpadów.