Zanieczyszczanie środowiska to przestępstwo

W ostatnim okresie można zaobserwować znaczne zainteresowanie – w tym także medialne – przestępczością związaną z ochroną środowiska oraz gospodarowaniem odpadami. Z tego też powodu warto przyjrzeć się jednemu z typów przestępstw mających na celu zapewnienie ochrony środowiska, który może mieć znaczenie z punktu widzenia niebezpiecznego i nierzetelnego sposobu gospodarowania odpadami. Opracowanie zostało przygotowane przez adwokata Wojciecha Rudzkiego z kancelarii adwokackiej w Krakowie (https://wojciechrudzki.pl) specjalizującej się w prawie związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Na wstępie warto przytoczyć brzmienie powyższego artykułu 182 Kodeksu karnego, zgodnie z którym:

,,§ 1. Kto zanieczyszcza wodę, powietrze lub powierzchnię ziemi substancją albo promieniowaniem jonizującym w takiej ilości lub w takiej postaci, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 został popełniony w związku z eksploatacją instalacji działającej w ramach zakładu, w zakresie korzystania ze środowiska, na które wymagane jest pozwolenie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 3 działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.

Art. 182 Kodeksu karnego ma na celu ochronę środowiska (wspomniany świat roślin i zwierząt oraz życie i zdrowie człowieka). Bezprawną formą zanieczyszczania wody, powietrza lub ziemi, na które wskazuje art. 182 Kodeksu karnego są takie zanieczyszczenia, które doprowadzają do przekroczenia poziomu uznanego za bezpieczny, co w konsekwencji może zagrażać życiu lub zdrowiu wielu osób lub powodować zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach. Z perspektywy adwokata, poprzez zanieczyszczanie rozumiemy więc takie działanie, które może być szkodliwe dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, bądź np. pogarszać walory estetyczne środowiska. Źródłem takiego zanieczyszczenia powinna być zgodnie z treścią przytoczonego artykułu substancja lub promieniowanie jonizujące. Pod pojęciem substancji rozumiemy wszelkie substancje chemiczne, które mogą prowadzić do skażenia środowiska. Z kolei promieniowanie jonizujące, to zgodnie z art. 3 pkt 33 prawa atomowego ,,promieniowanie składające się z cząstek bezpośrednio lub pośrednio jonizujących albo z obu rodzajów tych cząstek lub fal elektromagnetycznych o długości do 100 nanometrów”.

Co istotne z perspektywy osób poszukujących pomocy prawnej w kancelariach adwokackich, czyn zostaje więc popełniony wówczas, gdy zanieczyszczenie może grozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach bądź też spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi. Chodzi więc o znaczne zmniejszenie ich wartości.

Pewną dodatkową cechą popełnienia opisywanego czynu zabronionego zawiera § 3, w myśl którego przestępstwo powinno być popełnione w związku z eksploatacją instalacji działającej w ramach zakładu, w zakresie korzystania ze środowiska, na które wymagane jest pozwolenie. Pod pojęciem instalacji rozumiemy urządzenie techniczne (lub zespół urządzeń technicznych), względem których jedna osoba (podmiot) dysponuje tytułem prawnym, a także budowle niebędące urządzeniami technicznymi, które położone są na terenie jednego zakładu i których użytkowanie może prowadzić do zanieczyszczeń środowiska.

Przestępstwo z art. 182 Kodeksu karnego ma charakter powszechny, jego sprawcą może być każdy człowiek zdolny do ponoszenia odpowiedzialności karnej. Co istotne z perspektywy adwokata, przestępstwo jest ścigane z oskarżenia publicznego. Odpowiedzialność ta będzie jednak zróżnicowana ze względu na charakter popełnienia czynu . W przypadku umyślnego popełnienia przestępstwa (§ 1) sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli popełnia je nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Z kolei w przypadku już wspomnianego § 3, ta dodatkowa cecha, w postaci eksploatacji instalacji, wpływa również na zmianę karalności przestępstwa. Mianowicie sprawca czynu (z §3) podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Natomiast w przypadku nieumyślnego popełnienia tego czynu, na podstawie § 4, sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

adwokat Wojciech Rudzki - kancelaria adwokacka